THE THIRD MAN (Ο τρίτος άνθρωπος)

1949 Αγγλία
Είδος  Νουάρ (Κείμενο Νο 2)

Σκηνοθεσία        Κάρολ Ριντ (1906-1976)
Σενάριο              Γκράχαμ Γκριν (Μετά την ταινία ο 3ος άνθρωπος κυκλοφόρησε και ως διήγημα)

Παίζουν              Τζόζεφ Κότεν, Αλίντα Βάλι, Όρσον Γουέλς, Τρέβορ Χάουαρντ

Υπόθεση              Ένας Αμερικανός άνεργος συγγραφέας ταξιδεύει στη μεταπολεμική Βιέννη για να συναντήσει έναν παλιό του συμμαθητή που του υποσχέθηκε δουλειά.

Καταδίωξη στη νυχτερινή Βιέννη

Ο συγγραφέας φτηνών γουέστερν διηγημάτων, καταφτάνει στην κατακερματισμένη μεταπολεμική Βιέννη ήρεμος και ανέμελος για να διαπιστώσει οτι ο παιδικός του φίλος που τον είχε καλέσει, μόλις είχε σκοτωθεί σε τροχαίο δυστύχημα. Σοκαρισμένος και μη μπορώντας να το πιστέψει, ρωτά δεξιά και αριστερά να μάθει τις λεπτομέρειες του συμβάντος και σιγά-σιγά αρχίζει να υποψιάζεται οτι το δυστήχημα μπορεί και να μην ήταν τυχαίο.

Στην αναζήτησή του, θα έρθει σε επαφή με τους μπαρουτοκαπνισμένους ντόπιους αλλά και με τους στρατιωτικούς που έχουν τεθεί επικεφαλής της πόλης. (Η Βιέννη, όπως και το Βερολίνο, μετά τον Β'παγκόσμιο πόλεμο είχε χωριστεί σε τέσσερεις τομείς: Αγγλικό, Αμερικάνικο, Γαλλικό και Ρώσικο.) Στην αναζήτησή του αυτή θα γνωρίσει τον κυνισμό, τη διαφθορά και την μελαγχολία που άφησε πίσω του ο πόλεμος και, ανάμεσα στα χαλάσματα από τους βομβαρδισμούς και στα πανέμορφα πλακόστρωτα σοκάκια, οι ηθικές του αξίες θα δοκιμαστούν με τον πιό επώδυνο τρόπο.

Ο Κάρολ Ριντ σκηνοθετεί με αριστοτεχνικό τρόπο τη σκοτεινή ιστορία, παίζοντας με την αισθητική ιδιαιτερότητα της πόλης, με τις απειλητικές σκιές, το υπόγειο υγρό δαιδαλώδες αποχετευτικό σύστημα και το μυστήριο που φαίνεται να καραδοκεί σε κάθε σκοτεινή γωνιά.

Η φωτογραφία του Αυστραλού Ρόμπερτ Κράσκερ, διευθυντή φωτογραφίας και στο υπέροχο "Brief encounter" του Ντέιβιντ Λιν, είναι έξοχα επιβλητική, ατμοσφαιρική, με σκληρό φωτισμό και πολλά λοξά πλάνα που προσδίδουν ιδιαίτερη δραματική αίσθηση. Ο σκηνοθέτης Γουίλιαμ Γουάιλερ όταν είδε την ταινία, έστειλε στον φίλο του Κάρολ Ριντ ένα αλφάδι συνοδευόμενο από ένα σημείωμα που έλεγε αστειευόμενος: "Κάρολ, την επόμενη φορά που θα κάνεις ταινία,  βάλε να χαρείς αυτό το εργαλείο στην κορυφή της κάμερας".

Οι ερμηνείες είναι άριστες, τα συναισθήματα έντονα, στοιχειωμένα από τον πόλεμο που μόλις είχε τελειώσει και αδιέξοδα από το ψυχροπολεμικό κλίμα που μόλις άρχιζε.

Το σενάριο του μεγάλου συγγραφέα Γκράχαμ Γκριν, είναι έξυπνο, πρωτότυπο, με κοφτερούς διαλόγους* και φιλοσοφικές προεκτάσεις. Είναι η δεύτερη από τις τρεις συνεργασίες του Κάρολ Ριντ με τον Γκράχαμ Γκρίν. Η πρώτη είναι το "Fallen idol" του 1948 και ακολούθησε το "Our man in Havana" του 1959.

Όλα αυτά σε συνδυασμό με την υπέροχη και πρωτότυπη μουσική του Βιεννέζου Άντον Κάρας που κυριαρχεί σε όλη τη διάρκεια της ταινίας κάνουν μιά ταινία-σταθμό, χάρμα ώτων και οφθαλμών.

Όταν ο Κάρολ Ριντ έψαχνε στη Βιέννη για τους χώρους των γυρισμάτων, άκουσε σε ένα ταβερνάκι τον Άντον Κάρας να παίζει σαντούρι και ενθουσιάστηκε. Τον πλησίασε και του πρότεινε να γράψει τη μουσική επένδυση της ταινίας. Έτσι ο άγνωστος μουσικός έγινε μέσα σε μερικούς μήνες πλούσιος και παγκόσμια διάσημος.

* Σε μια από τις έντονες σκηνές της ταινίας, πάνω στη ρόδα της Βιέννης, ο Όρσον Γουέλς λέει το περίφημο: "Στην Ιταλία 30 χρόνια Βοργίες έδωσαν πολέμους, τρόμο, φόνους και αιματοχυσία αλλά, έβγαλαν τον Μικελάντζελο, τον Λεονάρντο Ντα Βίντσι και την Αναγέννηση. Στην Ελβετία, είχαν αδελφική αγάπη, 500 χρόνια ειρήνης και δημοκρασίας και τί έβγαλαν; Το ρολόι-κούκο".

Η βαθμολογία μου : 10'/10